PHP

1. PHP Nedir?

PHP, "Hypertext Preprocessor" ifadesinin kısaltması olup, 1994 yılında Rasmus Lerdorf tarafından geliştirilmiş bir sunucu taraflı programlama dilidir. PHP, dinamik web sayfaları oluşturmak için yaygın olarak kullanılır. HTML, CSS ve JavaScript ile birlikte kullanıldığında, kullanıcı etkileşimlerine dinamik tepkiler verebilen güçlü web uygulamaları oluşturmanıza olanak tanır. PHP, açık kaynak kodlu bir yazılımdır, yani herkes tarafından ücretsiz olarak kullanılabilir ve geliştirilebilir. PHP kodları, sunucu üzerinde çalıştırılır ve sonuçlar HTML olarak kullanıcıya gönderilir.

2. PHP'nin Tarihçesi

PHP, ilk olarak 1994 yılında Rasmus Lerdorf tarafından kişisel web sitesinin ziyaretçi takibi için bir araç olarak geliştirildi. Bu araç, "Personal Home Page Tools" veya kısaca PHP Tools olarak adlandırıldı. 1995 yılında Lerdorf, PHP'nin ilk sürümünü yayımladı ve açık kaynak kodlu hale getirdi, böylece diğer geliştiriciler de katkıda bulunabildi. 1997 yılında PHP/FI 2.0 sürümü çıktı ve PHP, daha güçlü bir betik dili haline geldi. 1998 yılında, PHP 3.0 sürümü ile birlikte daha geniş kitlelere ulaştı ve "PHP: Hypertext Preprocessor" adını aldı. PHP 4.0, 2000 yılında çıktı ve Zend Engine adında yeni bir motor ile performans ve güvenlik açısından büyük iyileştirmeler getirdi. PHP 5.0, 2004 yılında yayımlandı ve nesne yönelimli programlama (OOP) desteği sağladı. PHP 7.0, 2015 yılında yayımlandı ve önceki sürümlere göre büyük performans iyileştirmeleri sundu. Günümüzde PHP 8.x sürümleri kullanılmaktadır ve sürekli olarak geliştirilmektedir.

3. PHP'nin Avantajları

• Açık Kaynaklı: PHP, tamamen ücretsizdir ve kaynak kodları herkes tarafından erişilebilir. Bu, geniş bir geliştirici topluluğu tarafından sürekli olarak güncellenip iyileştirildiği anlamına gelir.

• Sunucu Taraflı: PHP kodları, sunucuda çalıştırılır ve sonuçlar kullanıcıya HTML olarak gönderilir. Bu, dinamik ve etkileşimli web sayfaları oluşturmayı sağlar.

• Platform Bağımsız: PHP, Windows, Linux, macOS gibi farklı işletim sistemlerinde çalışabilir. Ayrıca, Apache, Nginx, IIS gibi çeşitli web sunucuları ile uyumludur.

• Geniş Veritabanı Desteği: PHP, MySQL, PostgreSQL, SQLite, Oracle, Microsoft SQL Server gibi birçok veritabanı sistemi ile sorunsuz bir şekilde çalışabilir.

• Kolay Öğrenme Eğrisi: PHP'nin öğrenmesi ve kullanması nispeten kolaydır. Geniş dokümantasyon ve çevrimiçi kaynaklar sayesinde hızlı bir şekilde öğrenilebilir.

• Geniş Topluluk ve Destek: PHP'nin geniş bir kullanıcı ve geliştirici topluluğu vardır. Bu, çeşitli forumlar, bloglar ve eğitim kaynakları aracılığıyla kolayca yardım ve destek bulabileceğiniz anlamına gelir.

• Zengin Özellik Seti: PHP, dosya işlemleri, oturum ve çerez yönetimi, veri doğrulama ve temizleme gibi birçok yerleşik işlevsellik sunar.

4. PHP Nasıl Çalışır?

PHP, istemci-sunucu mimarisine dayalı olarak çalışır. İşte PHP'nin çalışma prensibi:

1. İstemci İsteği: Bir kullanıcı, web tarayıcısı aracılığıyla bir PHP sayfası talep eder.

2. Sunucu İşlemi: Web sunucusu (Apache, Nginx, IIS vb.), talep edilen PHP dosyasını bulur ve PHP motoruna iletir.

3. PHP Motoru: PHP motoru, PHP kodlarını yorumlar ve çalıştırır. Bu süreçte, veritabanı sorguları, dosya işlemleri, oturum ve çerez yönetimi gibi işlemler yapılabilir.

4. HTML Üretimi: PHP motoru, çalıştırılan kodun sonucunda dinamik HTML çıktıları üretir.

5. Yanıt Gönderimi: PHP tarafından üretilen HTML çıktıları, web sunucusu aracılığıyla istemciye (kullanıcı tarayıcısına) geri gönderilir.

6. Tarayıcı Görüntülemesi: Kullanıcı tarayıcısı, sunucudan aldığı HTML çıktısını işler ve kullanıcıya gösterir.

Bu süreç, PHP'nin dinamik web sayfaları oluşturma yeteneğini sağlar. Örneğin, bir kullanıcı giriş formu doldurduğunda, PHP bu form verilerini işleyebilir, veritabanında kullanıcı bilgilerini doğrulayabilir ve uygun yanıtı oluşturabilir.

5. PHP ile Neler Yapılabilir?

• Dinamik web sayfaları oluşturma

• Veritabanı işlemleri gerçekleştirme

• Form verilerini işleme

• Oturum ve çerez yönetimi

• Dosya okuma/yazma işlemleri

• Web servisleri ve API'ler oluşturma

6. PHP'nin Temel Söz Dizimi

PHP kodları, genellikle <?php ... ?> etiketleri arasında yazılır. Temel veri türleri, değişkenler ve operatörler ile çalışılır.

7. PHP'de Kontrol Yapıları

• Koşul İfadeleri: if, else, elseif, switch

• Döngüler: for, while, do-while, foreach

8. PHP Fonksiyonları ve Kullanımı

• Yerleşik Fonksiyonlar: PHP'nin sunduğu birçok hazır fonksiyon.

• Kullanıcı Tanımlı Fonksiyonlar: Kendi fonksiyonlarınızı tanımlayıp kullanabilirsiniz.

9. PHP ve Veritabanı Etkileşimi

PHP ile MySQL gibi veritabanlarına bağlanarak veri ekleyebilir, güncelleyebilir, silebilir ve sorgulayabilirsiniz.

10. PHP ile Form İşleme

Formlardan gelen verileri almak ve işlemek için $_POST ve $_GET süper global değişkenleri kullanılır. Veri doğrulama ve temizleme işlemleri yapılır.

11. PHP'de Oturum ve Çerez Yönetimi

• Oturumlar: $_SESSION kullanılarak oturum başlatma ve yönetme.

• Çerezler: setcookie() fonksiyonu ile çerez oluşturma ve yönetme.

12. PHP ile Dosya İşlemleri

Dosya sistemine erişim sağlayarak dosya okuma, yazma, yükleme ve indirme işlemleri yapılabilir.

13. PHP Framework'leri

• Laravel, Symfony, CodeIgniter: Popüler PHP framework'leri.

• Avantajları: Daha hızlı geliştirme, güvenlik ve yapılandırılmış kod.

14. PHP Güvenliği

• SQL Enjeksiyon: Hazır sorgu kullanımı ve veri temizleme.

• XSS Saldırıları: Kullanıcı girdilerini temizleme.

• Güvenli Kod Yazma: Güvenli değişken kullanımı ve şifreleme.

15. PHP ile İleri Düzey Konular

• Nesne Yönelimli Programlama (OOP): Sınıflar ve nesneler ile çalışma.

• MVC Yapısı: Model-View-Controller mimarisi ile yapılandırılmış kod.

• Web Servisleri ve API: RESTful ve SOAP servisler oluşturma.